نگاهی به یک گره کور در مذاکرات وین/ چرا بایدن از ضمانت کتبی فرار می کند؟!

مذاکرات وین در حالی به نقطه نهایی و سرنوشت ساز خود رسیده است که مقامات کاخ سفید همچنان از ارائه تعهد کتبی به کشورمان و دیگر اعضای کمیته مشترک برجام در خصوص حفظ این توافق در آینده خودداری می کنند. با توجه به اینکه دموکراتهای آمریکا در ظاهر، از طرفداران برجام محسوب می شوند، اصرار آنها مبنی بر عدم ارائه تعهد کتبی در خصوص حفظ توافق در آینده، با ابهامات زیادی همراه شده است. به راستی چرا بایدن و همراهانش نسبت به ارائه تعهدات و تضمینهایی عینی در خصوص حفظ توافق هسته ای اجتناب می کنند؟!

بایدن برجام را احیا می کند، اما بدون تضمین!
در حالی که گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان آمریکا و ایران برای بازگشت به توافق برجام، با نظارت دیپلمات‌های اتحادیه اروپا ادامه دارد، روزنامه نیویورک تایمز روز شنبه ۱۹ ژوئن/۲۹ خرداد با انتشار گزارشی اعلام کرد، تهران خواستار تعهد کتبی واشنگتن برای تضمین عدم خروج مجدد از توافقنامه شده است.بر اساس گزارش نیویورک تایمز، مقامات تهران و واشنگتن گفته اند که رهبر انقلاب اسلامی  ایران خواستار تعهد کتبی آمریکا برای تضمین عدم خروج مجدد از برجام شده است.

طبق این گزارش که روز شنبه ۱۹ ژوئن/۲۹ خرداد منتشر شد، تهران در مذاکرات وین از آمریکا تعهدنامه کتبی خواسته است تا در آینده هیچ مقام آمریکایی نتواند مانند دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده به صورت یکجانبه از برجام خارج شود.  نیویورک تایمز می‌نویسد، انتصاب  حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهوری جدید ایران ممکن است دولت جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده را به سوی یک گزینه سریع برای احیای برجام سوق دهد. به نوشته این روزنامه، دولت آمریکا می‌خواهد در هفته‌های باقی‌مانده تا پیش از مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید  که قرار است تا شش هفته دیگر انجام شود و آغاز کار دولت جدید در ایران، توافق با تهران برای احیای برجام را نهایی کند.

واشنگتن چه بهانه ای می اورد؟
یک مقام آمریکایی در گفت و گو با نیویورک تایمز مدعی شده است که  علیرغم تلاش‌های جو بایدن برای احیای برجام پیش از روی کار آمدن دولت تندرو در ایران، دو مشکل اساسی ممکن است مانع نهایی شدن توافق تهران و واشنگتن شود.نخست اینکه ایران خواستار تعهد کتبی آمریکا برای تضمین عدم خروج مجدد از برجام شده است. با وجود منطقی بودن این درخواست، هیچ دموکراسی‌ قادر به عملی کردن آن نیست.علاوه بر این، برجام یک معاهده نیست و به همین دلیل جو بایدن نیز مانند باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا هرگز قادر نخواهد بود دوسوم آرای سنا برای نهایی ساختن این توافق را به دست آورد.بنابراین توافق هسته‌ای تهران و واشنگتن یک توافق اجرایی خواهد بود و هر رئیس جمهوری در آمریکا، همانند دونالد ترامپ، می‌تواند از آن خارج شود.

خبرگزاری فرانسه نیز گزارش داده است که مقامات آمریکایی با استناد به آنکه برجام یک "توافق اجرایی" می باشد ،قصد دارند دست دولت دموکرات یا جمهوریخواه بعدی در کاخ سفید را برای بقا در این توافق یا خروج از آن باز بگذارند!

هزینه خروج آمریکا از برجام باید افزایش یابد
در اینجا، اساسا اهمیتی ندارد که دموکراتها یا جمهوریخواهان آمریکا چه نگاهی نسبت به توافق هسته ای دارند! آنچه مسلم است اینکه "هزینه های بین المللی خروج آمریکا از برجام" باید در صورت بازگشت این کشور به این توافق شدیدا افزایش یابد، به گونه ای که دولت بعدی در این کشور، قدرت خروج از این توافق را پیدا نکند یا در صورت خروج از برجام، متحمل هزینه ها و خساراتی شود که پرداخت آنها چندان آسان نیست. به عبارت بهتر، فارغ از آنچه در معادلات سیاست داخلی آمریکا می گذرد و فراتر از آن، "تلقی واشنگتن از ماهیت برجام" ، باید تبعات این موضوع( خروج یکجانبه آمریکا از برجام تحت هر شرایطی) به صورت کمی –کیفی تشریح شده و در توافق نهایی آورده شود. در غیر این صورت، دولتهای آمریکا به مانند دولت ترامپ، بدون پرداخت هزینه ای بین المللی و اقتصادی، از توافق هسته ای خارج می شوند و دولتهای اروپایی نیز به عنوان شرکای واشنگتن در عمل از آن تبعیت خواهند کرد. از این رو "تعهد" آمریکا در خصوص حفظ برجام باید "مکتوب" شده و متعاقبا با "تضمینهای عینی" همراه شود.

چرا بایدن تضمینی برای حفظ برجام نمی دهد؟
واقعیت امر این است که جوبایدن ، جیک سالیوان ، آنتونی بلینکن و وندی شرمن جملگی اعلام کرده اند که اساسا قصد ندارند مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم با ایران را به "برجام" معطوف کنند! آنها صراحتا از توافق هسته ای به مثابه یک " پایه" یا " نقطه آغاز" برای برگزاری مذاکرات جدید با تهران می نگرند. بدیهی است که آمریکایی ها معتقدند باید ابزارهای سلبی ( تحریمهای یکجانبه و غیرقانونی) علیه کشورمان را به بهانه های گوناگون حفظ کنند تا بتوانند ایران را به قول خود، وادار به مذاکرات دیگر با آمریکا کنند. از این رو دولت بایدن از اکنون به وضوح می داند که قصد رفع همه تحریمهای ضد برجامی علیه کشورمان را ندارد.

اساسا یکی از کارویژه های افرادی مانند ریچارد نفیو و رابرت مالی در وزارت خارجه آمریکا، حفظ ساختار تحریمهاعلیه کشورمان است. از این رو دموکراتها از اینکه نسبت به تعهدی که نمی خواهند به آن پایبند بمانند "ضمانت کتبی" ارائه کنند به شدت هراسان هستند. اتفاقا این موضوع، از سوی روزنامه نیویورک تایمز نیز به صورت غیر مستقیم مورد اشاره قرار گرفته است.

" دولت بایدن نیز از کاستی های توافق هسته ای ۲۰۱۵ آگاه است و می‌خواهد ایران به صورت مکتوب موافقت کند که پس از حصول توافق در وین، به میز مذاکره بازگردد. آمریکا می‌خواهد توافق وین فرصت را برای یک توافق بزرگتر فراهم کند. "
هر چند جو بایدن گفته است "شرط می‌بندد" که فرصت کنونی ممکن است مناسب‌ترین زمان برای رسیدن به توافق با تهران باشد اما، میخائیل اولیانف سفیر روسیه در وین که در مذاکرات احیای توافق برجام حضور دارد در توییتی نوشته است، وضعیت وی اجازه شرط بندی را به او نمی دهد اما مایل است ۱۵ ژوئیه را به عنوان تاریخ رسیدن به توافق اعلام کند.در هر حال، "تضمین کتبی" و " کمیت سازی این تضمین" موضوعی نیست که در پروسه احیای برجام بتوان از آن به سادگی گذشت، حتی اگر این مذاکرات به بن بست بیانجامد.